\\ بهرنۍ اړیکې

د بندیزونو له نوم لړ څخه د افغانستان د ایستلو هڅې
کارل ویریکن، سیاسي شنونکی، د زیربناو ژورنالیست، پاریس، فرانسه

بندیزونه

بې له شکه چې پر افغانستان د بندیزونو لیرې کول کولای شي د دغه هېواد راتلونکی په یوه شپه کې بدله کړي. په ځانګړې توګه د بهرنۍ سوداګرۍ او نړیوالې بانکدارۍ لپاره د نړیوالو شریکانو ترمنځ باور یوه بنسټیزه مسله ده. دا د ۲۰۱۱کال د جون په ۱۷مه نېټه وه چې د ملګرو ملتونو امنیت شورا د ۲۰۱۱کال پرېکړه لیک تصویب کړ چې پر اساس یې پر طالبانو بندیزونه ولګول شول چې د داعش او القاعدې په شان ګڼل کېږي. د ۱۹۸۸ پریکړه لیک پریکړه کوي چې ټول حکومتونه باید د دې نیټې څخه مخکې د طالبانو په عنوان د نومول شویو اشخاصو او ادارو په اړه لاندې اقدامات وکړي او نور خلک، ګروپونه، شرکتونه او د دوی اړوند بنسټونه باید دا اختیار کړي:«الف) پرته له ځنډه، د دې اشخاصو، ډلو، شرکتونو او بنسټونو مالي وجوهات او نورې مالي شتمنۍ یا اقتصادي سرچینې، په ګډون د هغو شتمنیو څخه ترلاسه شوي وجوهات چې د مستقیم یا غیر مستقیم مالکیت یا کنترول لاندې دي، د دوی یا د دوی اشخاصو لخوا عملي کېږي مسدودې کړي. او د دې ډاډ ترلاسه کول چې دا وجوهات، مالي شتمنۍ یا نورې اقتصادي سرچینې، په مستقیم یا غیر مستقیم ډول د دې خلکو د ګټو لپاره، د اتباعو لخوا یا د دوی په خاوره کې اشخاصو ته باید د لاسرسي وړ نه وي». د دې بندیزونو د لګولو په موخه په ۱۹۸۸ پریکړه لیک کې اضافه شوې، د دې پریکړه لیک د ۳۰ مادو پر بنسټ د امنیت شورا یوه کمیټه چې د شورا له غړو څخه، چې د «۱۹۸۸» د کمیټې په نوم جوړه شوې ده.

د هغې یوه دنده دا وه چې د هغو کسانو او بنسټونو لیست جوړ کړي چې باید تحریم شي. کمیټه د لیست او د حذف کولو غوښتنو ته د ځواب د ویلو او د تازه معلوماتو وړاندي کولو مسؤلیت هم لري. د 1۹۸۸ په کمیټه کې د امنیت شورا ټول 1۵ غړي شامل دي او د موافقې له مخې پریکړه کوي. د کمیټې اوسنی رییس، د هغه مودې لپاره چې د دسمبر په ۳۱، ۲۰۲۲پای ته رسیږي، ښاغلی .T.S تیرومورتي (هند). د روسیې فدراسیون او متحده عربي اماراتو د ۲۰۲۲ کال لپاره دوه مرستیالان. د داعش، القاعدې او طالبانو او اړوندو اشخاصو او بنسټونو په اړه د پرېکړو پر بنسټ د «د تحلیلي څارنې او بندیزونو د څار ډلې» د کمېټې د کار ملاتړ کیږي. له همدې امله، کله چې طالبانو د ۲۰۲۱په اګست کې واک ترلاسه کړ د دوی په وړاندې بندیزونه( د یوه بهرني ترهګریز سازمان FTO  – د جنګیالیو په توګه )په میخانیکي توګه په ټولو افغانانو باندې پرته له دې چې په بشپړ ډول نوي حالت او تحرکات په پام کې ونیول شي د ماشومانو، بوډاګانو او ښځو په ګډون په قانوني توګه هر هغه څه چې رسنۍ و غواړي تاسو باور وکړئ، لویدېځ د افغان میرمنو او ماشومانو سره د ترهګرو په توګه چلند کوي. د ۲۰۲۱کال د سپتمبر په ۱۴ کې د امریکایي رسنیو د راپور له مخې د موقت حکومت ۱۴ غړي د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د ترهګرۍ په تور لیست کې دي. له ټولو هغو کسانو څخه چې د بزنس سټنډرډ په دې مقاله کې ذکر شوي ، یوازې یو کس له لیست څخه ویستل شوی دی (محمد فضل) ، ځکه چې هغه د جون په ۲۰۲۲ کې د کوویډ – ۱۹ ویروس له امله مړ شو. د جولای ۲۰۲۲تر نیمایي پورې، پاتې نور لاهم د UNSC تر بندیزونو لاندې و.

TUNXI

افغانستان بختور دی: چې ډیر ځواکمن او په زړه پورې ګاونډیان لري چې هم ایډیالیست دي هم او عملي کار خوښوي. په داسې حال کې چې د چین او روسیې په ګډون یو شمېر هېوادونه لا هم چمتو نه دي چې د طالبانو موقت حکومت د افغانستان د خپلواک حکومت په توګه په رسمیت وپېژني، دوی د افغانستان په شاوخوا کې د «اقتصادي همکارۍ کمربند» د جوړولو هڅې کوي، څو دغه هېواد له جګړې څخه د ژغورنې لاره خپله کړي. هغه څه چې تر اوسه و. هغه دا له دویمې نړیوالې جګړې راهیسې تر ټولو بد بشري ناورین وباله او د بیارغونې د کار پیل یې خورا اړین کړ، په ځانګړې توګه د بنسټیزو زیربناوو په برخه کې، لکه څنګه چې د کرهنې او خوراکي توکو په اړه په تېرو برخو کې موږ د روغتیا پاملرنې، د اوبو مدیریت، د انرژۍ تولید، ارتباط، تعلیم او نورو یادونه وکړه. تر ټولو وروستنۍ الهام بخښونکې بېلګه یې د «د افغانستان د ګاونډیو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو درېیمه غونډه» ده چېد ۲۰۲۲د مارچ په ۳۱ مه نيټه د چین د آن هویي ولایت په تونشي کې جوړه شوې وه. په دې غونډه کې د چین، ایران، پاکستان، روسیې، تاجکستان، ترکمنستان او ازبکستان په نوم د اوو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو یا لوړ پوړو استازو او قطر او اندونیزیا د څارونکو په توګه په دې غونډه کې ګډون کړی و. د چین د دولت رئیس شي جین پینګ او د م م سرمنشي انتونیو ګوتریش دې غونډه ته د مبارکې پیغام واستاوه هغه د ویډیویي لینک له لارې وینا وکړه.

 د سینهوا اژانس د خبر له مخې، د چین د دولتي شورا غړي او د بهرنیو چارو وزیر وانګ یي د ۲۰۲۲ د مارچ په ۳۱ مه نېټه د ختیځ چین د ان هویي ولایت په تونشي کې د افغانستان د ګاونډیو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو د درېیمې غونډې مشري وکړه. څرنګه چې موږ د مخه د اتصال، کرهنې، روغتیا او صنعت په برخو کې بېلابېل اقتصادي وړاندیزونه ذکر کړي دي، موږ دلته یوازې د تونسي غونډې خورا الهام بخښونکې وروستۍ اعلامیه وړاندې کوو چې د «تونسي اعلامیه» نومیږي: د متقابل تفاهم په صادقانه او عملي فضا کې دواړو لورو د افغانستان د وضعیت او د افغانستان د همکاریو په اړه هر اړخیزې، ژورې او رغنده خبرې اترې وکړې او په لاندې ډول یې اعلان وکړ

سیاسي او دیپلو ماتیکې لارې چارې

ټولې خواوې د افغانستان د خپلواکۍ، حاکمیت، ځمکنۍ بشپړتیا او ملي یووالي په سیاسي او دیپلوماتیکو برخو کې درناوي کوي، د افغان ولس ملاتړ  او هغه د خپل هیواد د راتلونکي لپاره په یوه خپلواکه کړنلاره ټینګار او د «افغان مشرتابه او مالکیت» د بنسټیز اصل څخه یې ملاتړ وکړ. هغه له هغو هېوادونو چې د افغانستان د اوسني کړکېچن حالت مسولین دي، وغوښتل چې د افغانستان د اقتصادي ودې او راتلونکي پرمختګ په اړه خپلې ژمنې په جدي توګه عملي کړي. ټینګار وشو چې یو سوله ییز، باثباته او سوکاله افغانستان د سیمې د هېوادونو ګډو ګټو ته ژمن دی او په دې برخه کې رغنده رول لوبولو ته چمتو دی.په افغانستان کې د خبرو اترو او مذاکرې له لارې ملي پخلاینې ته رسیدل او د یوه پراخ او هر اړخیز سیاسي جوړښت رامنځته کول، د منځلارو او سمو داخلي او بهرنیو سیاستونو غوره کول او له ټولو هیوادونو سره په ځانګړې توګه له ګاونډیو سره د دوستانه اړیکو پراخول یې مهم وبلل او د پورتنیو موخو لپاره یې له افغانستان سره د ټولو خواوو د ډیالوګ او ارتباطاتو د پیاوړتیا پر اړتیا ټینګار وکړ. هغه د نورو ترڅنګ د ښځو د حقونو د تامین او د ماشومانو د زده کړې په برخه کې د افغانستان د دوامدارو ګامونو پورته کولو اهمیت ته اشاره وکړه او د خلکو د ژوند د ښه والي، د توکمونو، ښځو او ماشومانو په ګډون د ټولو افغانانو د اساسي حقونو د خوندیتوب لپاره یې د لا زیاتو اقداماتو غوښتنه وکړه. د بشردوستانه مرستو د سیاسي کولو له هڅو سره مخالفت، او د نړیوالې ټولنې او نړیوالو سازمانونو له خوا افغانانو ته د برابرو شویو بشري مرستو په ویش او کارولو کې د افغانستان د مرکزي رول درناوی اوملاتړوکړ.

د بشرپالنې او اقتصادي لارې چارې

هغه په افغانستان کې د بشري، اقتصادي او معیشتي ستونزو په اړه خپله ژوره اندیښنه څرګنده کړه او د افغانستان خلکو ته یې د لا زیاتو بشري مرستو د رسولو لپاره خپل چمتووالی اعلان کړ. نوموړي له افغانستان سره د بشري مرستو په رسولو کې د ملګرو ملتونو د اساسي رول ستاینه او ملاتړ وکړ او له نړیوالې ټولنې په ځانګړې توګه د ملګرو ملتونو پر ادارو او د ملګرو ملتونو د امنیت د شورا له اړوندو غړو یې وغوښتل چې د افغانستان خلکو ته د بېړنیو بشري مرستو د رسولو لړۍ ګړندۍ کړي. هغه په افغانستان کې د کووېډ-۱۹ د خپرېدو او د درملو او د طبي وسایلو د کمښت په اړه د اندېښنې په څرګندولو سره، له افغانستان سره د روغتیایي خدمتونو د ظرفیت په لوړولو او د کووېډ-  ۱۹ د  ویروس د مخنیوي په برخه کې د مرستې لپاره چمتووالی وښود. او د ځان بسیاینې په برخه کې یې د افغانستان له هڅو خپل ملاتړ څرګند کړ او ژمنه یې وکړه چې په دوه اړخیزه او څو اړخیزه کچه به د افغانستان د اقتصادي ودې ملاتړ وکړي، د لا زیاتو غښتلو تبادلو په پرانېستلو او د سوداګرۍ او اقتصاد په برخو کې له افغانستان سره د همکارۍ، لکه د انرژۍ پیاوړتیا، کرهنې، مالي، ارتباطي او زیربنا لپاره دځان بسیاینېد ظرفیت په لوړولو کې مرسته وکړي. د یو کمربند او یوې لارې د نوښت او همدارنګه د سیمه ییزو همکاریو سازمانونو او په سیمه ییزو ارتباطي شبکو، د انرژۍ او ترانسپورت په شبکو، اقتصادي اود سوداګریزو سیستمونو د کار په چوکاټ کې د افغانستان په شاملولو کې د ژورې همکارۍ د ژورولو لپاره یې نوې ژمنې وکړې، ترڅو له افغانستان سره  د خپلې جغرافیې د پرانیستلو په برخه د یو ګټور او اقتصادي ظرفیت په توګه مرسته وکړي).

له ترهګرۍ سره مبارزه او امنیت

هغه له نړیوالې ټولنې سره د افغانستان ژمنو ته په اشارې وویل چې د افغانستان خاوره به ګاونډیو هېوادونو ته هېڅ ګواښ نه پېښوي او ترهګرو ډلو ته به د افغانستان په خاوره کې هېڅ ځای نه ورکوي. هغه ټینګار وکړ چې ترهګري د افغانستان په ثبات باندې د یو مهم عامل په توګه عمل، د تشدد هر ډول او ترهګریز بریدونه یې وغندل او یو ځل بیا یې ټینګار وکړ چې داعش، القاعده، ای ټي ایم، تحریک طالبان پاکستان، BLA، جندالله، جیش العدل، جماعت انصارالله، د ازبکستان اسلامي تحریک او داسې نورو تروریستي سازمانونو ته باید په افغانستان کې ځای ورنکړل شي هغه زیاته کړه: موږ د افغانستان له اړوندو خواوو څخه وغوښتل چې له هر ډول تروریستي ځواکونو سره د اړیکو د پرې کولو، د ټولو تروریستي سازمانونو د ازاد تګ راتګ د څارنې او د روزنیزو کمپونو د له منځه وړلو په ګډون د هغوی د له منځه وړلو په برخه کې نور څرګند ګامونه پورته کړي. چې افغانستان به بیا هیڅکله د دوی د نسل پالنې، خوندي پټنځای یا د تروریزم د پراختیا د سرچینې په توګه کار ونکړي. له ترهګرۍ سره د مبارزې د پیاوړتیا او د ګاونډیو هېوادونو ترمنځ د امنیتي همکاریو د پیاوړتیا په اړه د ترهګرۍ پر وړاندې د متحدې جبهې د رامنځته کولو په اړه یې نظر ور کړ.  هغه د افغانستان په شاوخوا کې د «امنیتي کمربند» د جوړولو لپاره د تاجکستان جمهوریت د نوښت یادونه وکړه د پولو د څار پیاوړي کول، د پولو هاخوا د ترهګرو ځواکونو د تېښتې مخه نیول او په سیمه کې امنیت او ثبات ساتلو ته ژمن پاتې کېدل د تروریزم پر ضد د همکارۍ د ترسره کولو لپاره ستاسو چمتووالی له افغانستان سره د امنیت د ټینګښت په موخه مرسته کوي چې له ترهګرۍ سره د مبارزې په برخه کې خپل ظرفیت لوړ کړي. ده افغان اړخونه وهڅول چې د نشه یي توکو د ناقانونه کښت، تولید او قاچاق په وړاندې ځانګړي اقدامات وکړي ترڅو د سازمان شویو جرمونو مخه ونیول شي چې افغانستان د مخدره توکو له شره خلاص شي. هغه د پولې په اوږدو کې د مخدره توکو اړوند جرمونو سره د مبارزې او د خلکو د روغتیا او ټولنیز ثبات د ساتنې لپاره د ګډو هڅو د زیاتولو لپاره په نوي چمتووالي ټینګار وکړ.

کډوال

هغه د افغان کډوالو او داخلي بې ځایه شویو د وضعیت په اړه د اندېښنې په څرګندولو او په دې برخه کې د ملګرو ملتونو د سازمان د فعال رول په لوبولو کې د مرستې او په دې برخه کې د سیمې د هېوادونو په ځانګړې توګه د پاکستان او ایران د هڅو قدرداني وکړه. د افغان مهاجرینو په اړه یې په نړیواله ټولنه باندې غږ وکړ چې له دغو هیوادونو سره دوامداره، کافي او متناسبې مالي مرستې وکړي تر څو د افغان مهاجرینو په وخت او عزت سره د راستنیدو زمینه برابره شي.

د بنستونو ودانول

د بهرنیو چارو  وزیرانو د تونشي د غونډې د پایلو د تعقیب په موخه د افغانستان د ګاونډیو هېوادونو د ځانګړو استازو او د درېیو: سیاسي او دیپلوماتیکو، اقتصادي او بشري امنیت او د ثبات د کاري ډلو ترمنځ د مشورتي منظم میکانیزم د پیل اعلان وکړ. د افغانستان د ګاونډیو هیوادونو ترمنځ غونډه د ازبکستان د بهرنیو چارو وزیر د درېیمې غونډې د کوربه توب له امله له چین څخه مننه وکړه او د 2023 کال په لومړۍ ربع کې یې په تاشکند کې د بهرنیو چارو وزیرانو د څلورمې غونډې د ترسره کېدو ملاتړ وکړ.

د اعلایې پای

د فهرست لرې کول (د تور لست حذف)

د افغانستان حکومت د ټولو تروریستي فعالیتونو مخه نیولې ده او د سخت دریځو ډلو له خوا پرې بریدونه شوي دي.

۲. افغان حکومت د نشه یي توکو د تولید او سوداګرۍ دواړو له منځه وړلو ته ژمن دی.

۳ . د افغانستان دولت بدلون موندلی او د اوږدې مودې لپاره د افغانستان د دولت د حاکمیت د ادارې په توګه د افغانانو د عامه ګټو د ساتنې او ترویج مسوولیت په غاړه لري او پاتې به وي. په داسې حالت کې، د بیلګې په توګه، هغه د نرسانو، ښوونکو او د عامه سکتور نورو مهمو کارمندانو معاشونه چې د اوبو د مدیریت، کرهنې او د انرژۍ تولید مسولیت لري ادا کوي .

۴ . د بهرنیو مرستو له بندېدو وروسته د خوراک او روغتیا اوسنی بحران، د وچکالۍ او زلزلې رامنځ ته کیدل په ښکاره ډول د د قهریه قوې یو مورد ببل کېږي، یعنی یو بیړنی حالت دی چې لاملونه او مسوولیت یې یوازې د طالبانو موقت حکومت ته نه شي منسوب کیدای)TNI .

 د «ډله اییزو مجازاتو» فرضیه او د خلکو هر ډول ډله ایز مجازات چې د خورا سختو خوراکي او روغتیا بیړنیو حالاتو سره مخ کېږي د هر ډول تمدني ټولنې له سلوک سره مخالف او د انسانیت تاریخ ته سپکاوی دی. هند، چې د هغې مشري کوي او روسیه، چې د ۱۹۸۸ تر پایه پورې د ۱۹۸۸ کمیټې د دوو شریکو رییسانو څخه یو دی، پهروښانه دریځ کې دی چې د تور لیست څخه د یو شمیر اشخاصو او ادارو د اېستلو غوښتنه کوي. په هغه اندازه  چې افغانستان یو ځل بیا

د لویدېځ او ختیځ په نړیوال اقتصاد کې شامل شي.باید ټینګار وشي چې اوسني بندیزونه به له ګډوډۍ، قحطۍ، وبا، بېوزلۍ، بېسوادۍ، ډله ییزې کډوالۍ، د اقلیم بدلون او ترهګرۍ ته له لمن وهلو پرته بل څه ونه کړي او په زیاتیدونکي ډول به د دوی د اصلي ارادې برعکس اغیز رامنځته کړي نن د بدلون وخت دی. له ۲۰ کلن بهرني اشغال وروسته د وچکالۍ، سېلابونو، د اوبو د کمښت او د ناسم روغتیایي سیسټم پړه یوازې پر طالبانو اچول غیر منطقي او غیر عادلانه کار دی. په بې ګناه خلکو باندې د نوي بې عدالتۍ تحمیل، په بدل کې، د هغو کسانو سره دښمني راپاروي چې دا کار کوي. د کرکې او نفرت د دې شیطاني دورې د ماتولو لپاره، موږ په ټینګه باور لرو چې د راتلونکي لپاره ښه، انسانان باید لاسونه سره ورکړي ترڅو دا هېواد په ګډه جوړ کړي.