ملي بانکداري او اعتبار

ملیونونه افغانان د خوراکي توکو، اوبو او لومړنیو روغتیایي خدمتونو ته د لاس رسي له سختو شرایطو سره مخ دي. مګر د جنور۲۰۲۲ په وروستیو کې، نادولتي موسسو شکایت وکړ چې حتی که دوی په دې اړه د څه کولو لپاره بودیجه هم ترلاسه کړي، دا به ستونزمنه وي چې لویدېځسوداګریز بانکونه قانع کړي چې افغانستان ته د نقدو پیسو پهلېږد کې مرسته وکړي. د امریکا او ملګرو ملتونو بندیزونه د کړکېچ لوی مرسته کوونکی دي. په بهر کې د افغانستان د میلیاردونو ډالرو پانګه کنګل شوې ده. تر یوې اندازې پورې د بندېزونو په پایله کې، د افغانستان د بانکي سیسټم په ګډوډۍ کې ډوب شوی او هېواد د نقدو له بحران سره مخ دی. د۲۰۲۱  په ډسمبر کې، د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د بندیزونو له رژیم څخه د یو بشر پال معافیت موافقه وکړه ترڅو مرستندویه ډلو سره مرسته وکړي چې په هېواد کې په قانوني توګه کار وکړي. د بدلون څخه مخکې، بانکونو د بشر پالنې د وجوه په لېږدولو یا د متحده ایالاتو سره ښکیلتیا د خپلو کورنیو قوانینو څخه سرغړونه کوله، کوم چې په نړیوال مالي سیسټم مراقبت لري. د ۲۰۲۲  په جنورۍ کې، د ملګرو ملتونو سرمنشي انتو ګوټریش وویل چې د بشري هڅو سره د مرستې لپاره نورو بدلونونو ته اړتیا ده «هغه قوانین او شرایط چې د ژوند او اقتصاد د ژغورلو لپاره د پیسو د کارولو مخه نیسي باید په دې بیړني حالت کې وځنډول شي». هغه وویل نړیوالو بودیجې ته باید اجازه ورکړل شي چې د عامه سکتور د کارمندانو معاشونه ورکړي او د روغتیا پالنې ، تعلیم او نورو حیاتي خدماتو په وړاندې کولو کې له افغاني موسسو سره مرسته وکړي.

د امنیت د شورا لخوا د بندیزونو رژیم ته د بشر پالنې استثناء منل «مالي بنسټونو او سوداګریزو کارکونوکو ته د چلونکو سره د اړیکو قانوني تضمین ورکوي د بشرپالو وړاندیزونو پرته له دې چې د بندیزونو څخه سرغړونه وي».

خو د رسمي کچې له ډاډ سره، سره نړیوال بانکونه دا کار نه کوي. دوی پوهېږي چې متحده ایالات «دغو ترهګرو» سره په جګړه کې دی او لا دمخه د پاملرنې لپاره نور لومړیتوبونه لري.  د پایلې په توګه، مالي وجوه د هغه څه له لارې هېواد ته ننوځي چې د «بشپړې کچې حل» په نوم یادېږي، لکه د مرستندویه کارکونکو له لارې د ډالرو فزیکي لېږد یا د غیر رسمي نقد لېږد په شبکو باندې تکیه کول، چې په محلي توګه د «حوالې» په نوم پېژندل کیږي.

چې له هر ځل انتقال څخه٪۱۰ کمیشن اخستل کېږي د یو بدیل په توګه،

نا دولتي موسسې اوس د نغدو پیسو ویشلو لپاره خپل استازي کاروي. ځینې په څانګه کې د بشر پالو پیسو د لېږدولو لپاره عامه یا غیر انتفاعي اداره رامینځته کوي. د التوکو له لارې د پېسو لېږد هم یو انتخاب دی د رویټرز په وینا، د ۲۰۲۱ کال تر اکتوبر پورې، نړیوالو چارواکو «د اړو خلکو لپاره د دې الوتنو لپاره چمتووالی پیل کړی پداسې حال کې چې د طالبانو د حکومت له تمویل کولو څخه ډډه کوي». د نقدو د حمل او نقل لپاره الوتکو پلان چېرې چې اقتصاد په ګړندي زوال کې دی ، چیرې چې پیسې لږ دي )…( بیړنۍ بودجه، چې موخه یې د وچکالۍ او سیاسي ناکراریو په وړاندې د بشري ناورین مخنیوی دی، کولی شي د امریکايي ډالر د بانکونو له لارې د ویشلو لپاره چمتو کړي. فقیرانو ته د طالبانو په برکت په مستقیمه توګه د۲۰۰ ډالرو څخه لږ د تادیاتو په بڼه کابل ته ننوځي.  خو د هغوی له مداخلې پرته». ملګرو ملتونو د ميپه میاشت کې دا ډول نقدي تادیات پیل کړه. د افغانستان بانکDAB  مرکزي بانک د معلوماتو له مخې، څه باندې ۷۶۱.۶ میلیونه ډالره تحویل شوې دي. د دې بانک یوه چارواکي وویل: دا مرستې د افغانیو (ملي اسعارو) ارزښت ساتي او د جولای په لومړیو کې ۳۲ میلیونه ډالره یو بل سوداګریز بانک ته هم ورسېدې. د حل بله لاره، د دې حقیقت پر بنسټ چې ۱۹ ملیونه افغانان لا دمخه ګرځنده تلیفونونه لري، د ښه چوپړ د تادیاتو ډیجیټل سیسټم رامنځته کول دي، البته د چین په همکارۍ. چې د بانکونو «پر ځای» کار نه کوي، خو د مالي معاملو، سوداګرۍ او تادیاتو اسانتیاوې برابروي. په 201۷ کې، یوازې 1۴ سلنه افغانانو بانکي حسابونه لرل. په حقیقت کې، برېښنایي سوداګري او ډیجیټل تادیاتي سیسټم د چین د اقتصادي معجزې دوه مهم عناصر و. د۲۰۲۱ کال د سپتمبر په میاشت کې د چین په ورځپاڼه کې د یوې لیکنې له مخې، په چین کې د برېښنایي سوداګرۍ، ډیجیټل ټول شموله مالي پروګرامونه او د بې وزلۍ د له منځه وړلو برنامې چې د لویو معلوماتو په مرسته یې ملاتړ کېږي د فقر په کمولو کې مثبتې اغېزې درلودې». لومړی «برېښنایي تجارت د عاید وده او د بې وزلو لپاره ظرفیت لوړوي. چین په نړۍ کې د بریښنایي تجارت ترټولو ګړندی وده کونکي بازار لري چې د نړۍ د برېښنایي تجارت د لېږد ٪۴۰ څخه ډیر معاملات په کې ترسره کېږي. ډیرو بېوزلو خلکو د وده کونکي صنعت، برېښنایي تجارت څخه ګټه پورته کړې. د بېلګې په توګه د کلیوالي برېښنایي سوداګرۍ د پراخې مظاهرې پروژې نږدې ۳ میلیونه راجستر شوي بېوزلو کورنیو سره د ګټې د ودې په برخه کې مرسته کړې ده. په ۲۰۱۹ کې په  ۸۳۲ بېوزلو ښارونو کې آنلاین پرچون پلور ۱۰۷.۶ ملیارد یوان (۱۵.۷ ملیارد ډالرو) ته رسیدلی. دوهم:«د برېښنایي تجارت د پلیټفارمونو بازار ته د کوچنیو او وړو سوداګریو د ننوتلو حد لږ کړی دی. هغه کلیوال اوسیدونکي چې د خپل جغرافیایي موقعیت له امله ګوښه شوي اوس کولی شي خپل کرهنیز محصولات او لاسي صنایع آنلاین نندارې ته وړاندې کړي او پېرودونکي ومومي په دې توګه د پلور او ګتې ډېروالی تر لاسه کړي. همدارنګه، برېښنایي تجارت ټول صنعتي ځنځیرونه رامنځته کوي، د کار فرصتونه رامنځته کوي او د کلیوالي کاري ځواک لپاره مختلف انتخابونه چمتو کوي. آنلاین پرچون پلور د چین په کلیوالو سیمو کې 2۸ ملیونه دندې رامنځته کړې دي. او په نهایت کې «برېښنایي تجارت د زده کړې فرصتونه هم چمتو کوي ، پدې توګه د بېوزلو متشبثينو ظرفیت هڅوي.

د ۲۰۱۵د اپریلد  ۲۰۱۷ تر مارچ پورې، په ټول هیواد کې د ۷۶۵ بېوزلو کوچنیو ښارونو څخه  د ۵۵۹ روزنیزو کورسونو سره یوځای شوي چې د Taobao د پوهنتون لخوا آنلاین وړاندې شوي. دا ثابته شوې چې د پانګې اچونې لوړ لګښتونه تل د کوچنیو او وړو شرکتونو لپاره د پراختیا خنډ دي. ډېری هیوادونو دوی ته د پورونو چمتو کولو لپاره مختلفې لارېچارې لټولي، مګر ډېری یې لاهم د پور په ترلاسه کولو کې ستونزې لري. په هرصورت، د ډیجیټل مالي شمولیت لپاره د G20 د لوړې کچې اصول په ۲۰۱۶ کې د G20 لخوا تایید شوي د ټول شموله ډیجیټل مالي دورې یې پیل کړي. باید ټینګار وشي چې په چین کې دودېزې مالي ادارې له ډیجیټلي تکنالوژۍ څخه کار اخلي تر څو د بېوزلو ډلو لپاره د مالي خدمتونو وړاندې کول ښه والی ومومي. مالي ادارې د کرهنیزو محصولاتو تادیه هم کوي د ډېری پیرودلو لپاره غیر نغدي مرسته لکه غلې دانې، تقاعد، روغتیا بیمې او کلیوالو خلکو ته د کرهنې مرستې. په ۲۰۱۵کې د خپل

 تاسیس راهیسې، د چین لومړنی سوداګریز بانک، Mybank، په ۱۴۶ بې وزلو کوچنیو ښارونو کې له ۴ ملیونوڅخه زیاتو پیرودونکو ته بې اړېکې پورونه چمتو کړي. په ۲۰۱۷ کې، JD.com یو ډیجیټل کرهنیز پور پیل کړ. په دوو کلونو کې دې پروژې د شاندونګ، هبي او هونان په ولایتونو او نورو ځایونو کې يې له بېوزلو سره یې له یو ملیارډ یوانو څخه ډېره مرسته کړې او پورونه یې ورکړي دي. دا د نړیوال بانک او د چین د دولتي شورا لخوا د۲۰۲۲ کال د اپریل په میاشت کې د څلورو لسیزو د بېوزلۍ د کمولو په اړه د ګډ راپور لخوا تایید شوی: «په کلیوالو سیمو کې بېوزله نفوس او کوچني سوداګرۍ مالي خدماتو لکه ډیجیټل کریډیټ، ګرځنده تادیاتو او د په تمویل کې د ډیجیټل ټیکنالوژۍ کارول د پراخه مالي «وروستي مایل» او په بېوزلو باندې د کورونود  ناکافي پورونو په کمولو کې مرسته کوي.

 (…) په ۲۰۱۸ کې په کلیوالو سیمو کې د آنلاین بانکي حسابونو شمیر ۶۱۲ میلیونو ته رسیدلی چې د کلیوالو د نفوس ٪۶۳.۲۲ پوښي. د کلني آنلاین بانکي تادیاتو شمیر ۱۰.۲۱ ملیارد ته رسیدلیدی. د بانکونو لخوا د کلیوالي برېښنایی معاملو لپاره د تادیاتو ترلاسه کولو خدمتونه ۵۷۸.۳۴ ملیارد یوانو ته رسېدلی و

(د چین د خلکو بانک ۲۰۱۹) البته، داپه دې معنا ده چې انټرنیټ ته د لاسرسي پراخول په چین کې د۲۰۲۰کال تر مارچ پورې، د انټرنیټ پوښښ کچه ٪۶۴.۵ ته رسیدلې. له ٪۹۸ څخه ډیر اداري کلي د نوري فایبر او G4 انټرنیټ اتصال لري او ۹۹٪ بېوزله کلي د براډ بانډ له لارې نټ ته لاسرسی لري ، کوم چې د کمپیوټر یا ګرځنده ټیلفونونو څخه د ډېرو خلکو لپاره د نیټ ته لاسرسی تضمینوي. برسېره پر دې، د دودیزو بنسټیزو تاسیساتو لکه د برېښنا له شبکې او سړکونو څخه مننه، د چین په زیاتره استوګنو سیمو کې خلک د برېښنا باثباته او ترانسپورتي اسانتیاو پر سرچینې تکیه کوي.